"سبزشویی" و "شستشوی تاثیر" (IMPACT WASHING)، دو اصطلاحی هستند که ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند و آشنایی با مفهوم آنها در بحث سرمایه گذاری تاثیرگذار مفید است.

وجود یک استاندارد یکپارچه ایزو در این راستا راهگشای بسیاری از افراد خواهد بود. امروز به بررسی این مفهوم و استاندارد مرتبط با آن خواهیم پرداخت. پس با ما همراه باشید.

اصطلاحات «سبزشویی» و «شستشوی تاثیر» (IMPACT WASHING) به چه معناست؟

اصطلاح "سبزشویی" (GREENWASHING)، اصطلاحی است که دهه 1980 به این طرف رایج شد و در ابتدای کار فقط برای هتل‌هایی استفاده می‌شد که مهمانان خود را به استفاده مجدد از حوله‌ها ترغیب می‌کردند و به آنها می قبولاندند که به این وسیله “سیاره را نجات خواهند داد”. در حالی که اینطور نبود و فقط بنا بود با این کار قبض های لباسشویی هتل کمتر بیاید. 

 از آن زمان به بعد مصرف کنندگان بیشتر از هر زمان دیگری به استفاده از محصولات سبز علاقه مند شدند و شرکت‌ها نیز در مقابل به طور اغراق آمیزی مدعی می‌شدند که بسیار دوستدار محیط زیست هستند.

امروزه، اصطلاح "شستشوی تاثیر" (IMPACT WASHING) به فرهنگ لغت افرادی اضافه شده است که در پی نگهداری شرکت‌ها و به ویژه موسسات مالی هستند که باید بابت ادعاهای سبز خود پاسخگو باشند. 
در واقع، هر نوع بازاریابی در مورد یک محصول که ادعا کند آن محصول باعث ایجاد تغییر در اقتصاد واقعی میشود، اما شواهد موجود از آن ادعا پشتیبانی نکنند را "شستشوی تاثیر" (IMPACT WASHING) به حساب می‌آورند.

یک مدیر صندوق سرمایه گذاری ممکن است مدعی شود که اگر شما روی مورد A سرمایه گذاری کنید، انتشار گاز کربن را تا X هزار تن کاهش خواهید داد و یا معادل خروج X هزار خودروی بنزینی از جاده‌ها است. اما این ادعا به تنهایی کافی نیست و باید بتواند با مدارک موثق ثابت کند در شرایط معادلِ این چنینی، واقعاً این مقدار خودرو از جاده حذف شده‌اند. به این ادعای بدون ادله کافی، یک "شستشوی تاثیر" (IMPACT WASHING) می‌گویند.
 

تکانه ای برای تغییر

اینکه یک شرکت فقط ادعا کند که دارد سیاره زمین را نجات میدهد و یا یک موسسه مالی بگوید که پول شما را روی محصولات ESG (زیست محیطی، اجتماعی و حاکمیتی) سرمایه گذاری می‌کند، عملاً کفایت نمی‌کند. بلکه شرکت‌ها باید به طور فعال نشان دهند که چگونه بنا است جهان را به مکانی بهتر و مطلوب تر تبدیل کنند. 

در سال جاری، سازمان ملل متحد یک اتحاد بانکی به نام Net-Zero (خالص صفر) تشکیل داد که بر طبق آن بانکهایی از سراسر جهان که در واقع نمایندگی بیش از 40 درصد از دارایی‌های بانکی جهانی را بر عهده دارند، متعهد می‌شوند تا پرتفوی سرمایه گذاری و وام دهی خود را با انتشار Net-Zero تا سال 2050 همتراز نمایند. با این وجود، هنوز هم نیاز مبرمی برای سنجش تاثیر مستقیم و غیرمستقیم اقلیمی موسسات مالی احساس می‌شود. زیرا عقیده کلی بر این است، زمانی که یک سرمایه گذار، اوراق قرضه یا سهامی را خریداری کرده و یا میفروشد، هیچ تاثیر مستقیمی بر روی اقتصاد واقعی ندارد. تاثیر غیرمستقیمی هم اگر در این میان باشد، مدلسازی آن بسیار دشوار است. 

وخامت این مشکل تا چه حد است؟
 

استاندارد ISO 14097، برای یکپارچه سازی استانداردهای پراکنده و متنوعی که در صنعت خدمات مالی وجود دارند، طراحی شده است تا سرمایه گذاران دقیقاً بدانند شرکت ها به واقع چقدر سبز هستند.

طبق آنچه دوپره می گوید: "در حال حاضر شستشوی تاثیر (IMPACT WASHING)، یک هنجار معمول است، نه یک استثنا. نیاز مبرمی به چارچوب یک استاندارد مدون وجود داشت که مشخص کند موسسات مالی، بانک ها، سرمایه گذاران و مدیران دارایی ها چگونه قادرند ریسک های اقلیمی را ارزیابی کرده و آنها را افشا کنند. زمانی که در سال 2020 رویه های مدیران دارایی را در اروپا بررسی کردیم، پی بردیم که بسیاری از آنها ادعاهای زیست محیطی زیادی داشتند، در حالیکه تقریباً تمامی آنها گمراه کننده و ناسازگار با شواهد بودند. 

استاندارد ISO 14097 بر دو چارچوب مفهومی و مهم مبتنی است. یکی از این چارچوب ها، "سرمایه گذاری تاثیرگذار" است که نیت اصلی این استاندارد محسوب میشود. این مفهوم، بیشتر برای تامین مالی ترکیبی و همچنین تامین مالی مشاغل اجتماعی در فازهای اولیه استفاده میشد و دیگری مفهوم "همسویی" پرتفوی سرمایه گذاری با اهداف اقلیمی است که شامل مقایسه معیارهای ویژه ای از جمله CO2، بشکه های نفت و غیره ... می باشد و مرتبط با این است که شرکت ها باید در سناریوی اقلیمی 2 درجه سانتی گراد باشند. 

هدف جهان این است که تا سال 2100 بتواند گرمایش زمین را به 1.5 درجه سانتی گراد محدود کند، اما در حال حاضر به سمت رسیدن به 2.7 درجه سانتی گراد در حرکتیم که از دید سازمان ملل متحد، این مسیر به یک "فاجعه اقلیمی" ختم خواهد شد. 
 یافتن راه حلی جدید برای اندازه گیری تاثیر غیرمستقیم موسسات مالی و موسسات سیاسی، چالش های روش شناختی مهمی بود که در این مسیر پیش روی کارشناسان قرار داشت. در واقع، تمایل مصرف کنندگان به سرمایه گذاری های پایدار بسیار زیاد بود و همین امر فشار کار کارشناسان را برای توسعه تعاریف و استانداردهای منسجمی که "شستشوی تاثیر" (IMPACT WASHING) را قانونی سازی کنند، بیشتر می کرد. زیرا بسیاری از مدیران دارایی به بازاریابی های سبزی می پردازند که با شواهد لازم پشتیبانی نمیشود و همین امر موجب گمراهی سرمایه گذاران مشتاق می‌شود. 

چشم انداز مسیر

   استاندارد ISO 14097 سه مزیت عمده خواهد داشت. در درجه اول، افرادی را که قصد سرمایه گذاری داشته یا مدیریت مالی امور را به عهده دارند را جهت ارزیابی خطرات مرتبط با شرایط اقلیمی راهنمایی می کند. دوماً، با کاهش ریسک های مربوط به آب و هوا، حرکت به سمت و سوی اقتصادی کم کربن را میسر می کند. سوماً، این استاندارد بستری برای ارزیابی، تایید و مقایسه را برای این حوزه فراهم می آورد، به نحوی که سیاست گذاران، دولت ها و تنظیم کنندگان می توانند از استاندارد ISO 14097 برای مقابله با موضوع "شستشوی تاثیر" (IMPACT WASHING) بهره بگیرند. 

با توجه به عدم شفافیت‌هایی که در مورد پیمان Net-Zero وجود دارد؛ استاندارد ISO 14097 قادر است در شفاف سازی تعهدات در آینده نقشی اساسی داشته باشد، زیرا جهان برای ارزیابی و افشای ریسک های اقلیمی، به یک استاندارد منسجم و قابل قبول بین المللی که موثق بوده و قابلیت مقایسه داشته باشد، نیاز دارد.